گاهي خريد يك دوچرخه شما را با انواع مدل‌ها و قطعاتي روبرو مي‌كند كه بدون داشتن آگاهي از تفاوت‌هاي آن‌ها، حتي پس از خريد هم ترديدها و دودلي‌ها شما را رها نمي‌كنند، اينكه آيا خريد خوبي داشتيد؟ آيا دوچرخه مناسبي خريداري كرديد؟ آيا دوچرخه انتخابي شما از لوازم با كيفيت برخوردار است يا خير ؟ ... قطعا با افزايش آگاهي خود مي‌توانيد يك خريد آگاهانه و هوشمندانه داشته باشيد.
در اين مقاله قصد داريم شما را با اجزاي لاستيك، سايز و انواع لاستيك(تاير) دوچرخه آشنا كنيم. لاستيك دوچرخه يكي از قطعاتي است كه بيشتر از ساير قطعات دوچرخه دچار استهلاك مي‌شود. لاستيك مناسب و با كيفيت مي‌تواند علاوه بر فراهم كردن يك سواري دلچسب، شما را از شر پنچري‌هاي مكرر خلاص كند. تيوپ دوچرخه
اجزاي لاستيک
لاستيک ها معمولا از سه قسمت اصلي تشکيل شده اند، که در تمامي لاستيک‌ها مشترک هستند. اين سه قسمت عبارتند از: ساختمان لاستيک، آج و ساختار لبه لاستيک (طوقه لاستيک)
ساختمان لاستيک
اين لايه، ساختار اصلي لاستيک را ايجاد مي‌کند. در واقع مي‌توان از آن تحت عنوان بدنه لاستيک ياد کرد. اين قسمت معمولا از رشته‌هاي بافته شده از جنس نايلون ساخته مي‌شود که تحت زاويه ?? درجه نسبت به روکش سطحي لاستيک قرار مي‌گيرند. اين زاويه و نحوه قرار‌گيري، لازمه استحکام لاستيک است.
بسته به کيفيت مورد‌نياز، ساختمان لاستيک در تراکم‌هاي مختلف بافته مي‌شود. جهت سنجش تراکم رشته‌ها از واحدي به نام رشته بر اينچ يا TPI (Thread Per Inch) استفاده مي شود. اين عدد نشان‌دهنده ساختار داخلي لاستيک است. منظور از TPIبيشتر به معني نازکتر بودن رشته‌هاي بافته شده است و در نتيجه تعداد بيشتر اين رشته‌ها است که منجر به ساختاري انعطاف‌پذير براي لاستيک مي‌شود. البته نبايد از اين نکته غافل شد که لاستيک‌هاي منعطف‌تر، مقاومت غلتشي کمتري داشته ولي آسيب پذيرتند. در مقابل لاستيک‌هايي با TPI کمتر وجود دارند که در ساختار آن‌ها از رشته‌هايي ضخيم‌تر استفاده شده ولي تعداد رشته‌ها کمتر است، که منجر به مقاومت بيشتر و انعطاف کمتر اين لاستيک‌ها مي‌شود. يکي از مواردي که بايد هنگام خريد لاستيک به آن توجه شود، TPI است
لازم است تا متناسب با نياز خود از لاستيک هايي منعطف و يا مستحکم استفاده کنيد. معمولا عدد ايده‌آل براي TPI برابر ?? است که علاوه بر مقاومت و استحکام لازم، انعطاف و مقاومت غلتشي مناسبي در بر دارد.
آج
هرچه تعداد و عمق آج‌ها بيشتر باشند، مقاومت غلتشي و تعادل بيشتر است و در نتيجه از سرعت کاسته مي‌شود. بنابراين آگاهي از انواع آج‌ها، به انتخاب درست لاستيک کمک بسزايي خواهد کرد:
سطح لاستيکي صاف
لاستيک‌هايي با آج‌هاي خيلي کم عمق و کم تراکم معمولا براي تردد در شهر مورد استفاده قرار مي گيرند. اين لاستيک ها اصولا براي سطوح صاف و سخت مانند آسفالت مناسب هستند. شيارهاي v شکل روي آن‌ها موجب حفظ تعادل دوچرخه در پيچ‌ها و يا جاده‌هاي خيس مي‌شود.
سطح لاستيکي نيمه صاف
اين لاستيک‌ها معمولا در مرکز نسبتا صاف هستند که منجر به سرعت و شتاب بيشتر دوچرخه مي‌شود. زيرا در هنگام حرکت در مسير مستقيم، تنها قسمتي که به طور مستقيم روي آسفالت قرار مي‌گيرد، مرکز لاستيک است. اما در کناره لاستيک، آج‌هايي تعبيه شده که به حفظ تعادل دوچرخه در پيچ ها کمک مي‌کند. در پيچ‌ها معمولا لاستيک از موقعيت عمودي نسبت به زمين خارج شده و کناره‌هاي آن روي زمين قرار مي‌گيرد، بنابراين اگر در طرفين لاستيک آج وجود داشته باشد، موجب حفظ تعادل و کنترل بيشتر در پيچ‌ها مي‌شود.
سطح لاستيکي با آج‌هاي معکوس
منظور از آج معکوس، نحوه قرار گيري آج روي سطح لاستيک است. درتمام لاستيک‌ها، آج‌ها به سمت بيرون برجسته هستند و موجب ايجاد مقاومت غلتشي مي‌شوند، اما در اين لاستيک‌ها، شيار آج ها به سمت داخل هستند و بدين‌صورت موجب ناصاف بودن سطح لاستيک مي‌شوند. اين لاستيک‌ها به نسبت لاستيک‌هاي نيمه صاف مقاومت غلتشي بيشتري دارند اما وقتي در مقام مقايسه با لاستيک‌هاي آج برجسته قرار مي‌گيرند، مشاهده مي‌کنيم که مقاومت غلتشي کمتري دارند. معمولا اين لاستيک‌ها براي کساني مناسب است که کاربردهاي مختلفي از دوچرخه خود انتظار دارند و مي‌خواهند دوچرخه سواري بر سطوح هموار و نسبتا ناهموار را تجربه کنند.
سطح لاستيک با آج هاي برجسته
اين لاستيک‌ها که عموما در دوچرخه‌هاي کوهستان مورد استفاده قرار مي‌گيرند، داراي الگوهاي مختلفي هستند که هر کدام عملکرد خاص خود را دارند. براي مثال برجستگي‌هاي کوچکتر و کوتاهتر، موجب سرعت بيشتر دوچرخه و صرف انرژي کمتر در هنگام رکاب زدن در سطوح سفت مي شوند، اما در زمين‌هاي نرم، حفظ تعادل مطلوبي نداشته و ليز مي‌خورند. در نقطه مقابل، برجستگي‌هاي عميق تر و بزرگتر هستند که در سطوح نرم و گل آلود به علت مقاومت غلتشي بالا، عملکرد مطلوبي دارند. مقاومت غلتشي در واقع عبارتست از مقاومت ناشي از حرکت چرخ روي سطح زمين. لاستيک‌هاي پهن‌تر با آج‌هاي بزرگتر، در هنگام حرکت روي سطوح نرم و يا گلي، فشار کمتري به سطح وارد کرده و کمتر در سطح مذکور فرو مي‌روند، بنابراين براي حرکت و چرخش آن‌ها در اين سطوح، به انرژي کمتري نياز است. اما اين لاستيک‌ها در سطوح صاف ممکن است موجب پيچ خوردگي شوند.
آج‌هاي لاستيك عقب و جلو
زماني‌كه براي دوچرخه كوهستان لاستيك مي‌خريد، حتما به آج لاستيك عقب و جلو توجه كنيد. آج‌هاي چرخ جلو براي كشش در پيچ‌ها طراحي شده است و آج‌هاي لاستيك عقب براي انتقال بهينه قدرت چرخ و كنترل چرخ عقب دوچرخه است. لاستيك‌هاي دوچرخه جاده از پيچيدگي كمتري برخوردار است و آج‌هاي جلو و عقب لاستيك به عنوان يك ست فروخته مي‌شوند. چون تايرهاي دوچرخه جاده تماس و چسبندگي كمتري با سطح خيابان دارد، شما آج‌هاي متفاوت و گوناگوني مانند دوچرخه كوهستان نمي‌بينيد.
در هنگام نصب تايرها به جهت چرخش صحيح آن‌ها توجه كنيد. با بررسي جداره بيروني لاستيك كه به شكل يك پيكان جهت‌دار است، مي‌توانيد پي به جهت صحيح چرخش لاستيك ببريد.
ساختار لبه لاستيک
منظور از لبه لاستيک، جاييست که لاستيک روي طوقه چرخ سوار مي‌شود. فشار هواي درون لاستيک موجب مي‌شود تا لبه‌هاي لاستيک کاملا روي طوقه قرار بگيرند. لبه‌هاي لاستيک را معمولا در دو نوع تاشو و تانشدني تقسيم مي‌کنيم. لبه‌هاي تاشو عموما از مواد انعطاف پذيري مانند کولار، نايلون و يا آراميد ساخته مي‌شوند. در حاليکه در ساخت لبه‌هاي تا نشدني معمولا از ترکيباتي نظير استيل استفاده شده که موجب وزن بيشتر لاستيک در مقايسه با لبه‌هاي تاشو مي‌شود. لاستيک‌هايي با لبه‌هاي تاشو از نظر وزن کمتر و حمل آسانتر معمولا از محبوبيت بيشتري برخوردارند.
جنس لاستيك
در اكثر تايرها از يك نوع لاستيك استفاده مي‌شود، اما لاستيك‌هاي نرم چسبندگي بيشتري دارند، در حالي‌كه لاستيك‌هاي سخت دوام بيشتري دارند. بيشتر دوچرخه سواران براساس بودجه و عملكرد خود نوع آن را تعيين مي‌كنند. دوچرخه‌سواراني كه عملكرد بالايي دارند، ممكن است از تايرهاي لاستيكي تركيبي استفاده كنند. در اين نوع از تاير، يك لاستيك نرم براي سطح بيروني كه با زمين در تماس است و از لاستيك سخت بين آج‌ها و پوشش تاير استفاده مي‌شود. در نتيجه در پيچ‌ها و تقريبا در هر نوع سطحي از زمين آنچه حاصل مي‌شود عالي‌تر است.
سايز لاستيک
دوچرخه کوهستان :
لاستيک ها نيز همانند چرخ ها در سايزهاي مختلف ازجمله ?? اينچ، ??.5 اينچ و ?? اينچ ساخته مي‌شوند. روي لاستيک‌هاي مخصوص دوچرخه‌هاي کوهستان عددي نظير ??.?×2 مي‌بينيد. عدد ??.? بيانگر قطر خارجي لاستيک و عدد ? نيز عرض لاستيک بر حسب اينچ است. علاوه بر سايز، بايد به عرض چرخ نيز توجه شود. لاستيک‌هاي عريض‌تر، ثبات بيشتري در سرعت بالا دارند. زيرا سطح تماس وسيع‌تر با زمين، مقاومت غلتشي را افزايش مي‌دهد. لاستيک‌هايي با عرض ?.?? تا ?.? اينچي معمولا در دوچرخه‌هاي کوهستاني و نيمه کوهستاني استفاده مي‌شوند. در دوچرخه‌هاي دانهيل از لاستيک‌هايي عريض‌تر به منظور حفظ تعادل روي صخره‌ها و پرتگاه‌ها استفاده مي‌شود (لاستيک‌هايي با عرض بيشتر از ?.? اينچ). و در مورد دوچرخه‌هاي کراس کانتري نيز استفاده از لاستيک‌هايي با عرض ?.? تا ?.?? اينچ مرسوم است.
دوچرخه جاده:
روي لاستيک دوچرخه جاده معمولا عددي مانند (23×700) مي‌بينيد. عدد اول مربوط به قطر تاير است و عدد دوم نشان‌دهنده عرض واقعي تاير است. اکثر دوچرخه‌سواران حرفه‌اي از لاستيک‌هاي ??? ميلي‌متري با عرض‌هاي متفاوت ?? تا ?? ميلي‌متري استفاده مي‌کنند. در مورد دوچرخه‌سواران مبتدي يا تفريحي معمولا لاستيک‌هايي با عرض‌هاي مختلف بين ?? تا ?? ميلي‌متري براي استقامت و آسايش بيشتر استفاده مي‌کنند.
سحر